احکام یوم النیروز

در فضیلت روزه روز نوروز
۱ـ و یستحب فیه الصیام و الصلاة اربع رکعات بعد صلاة الظهرین و یسجد بعدها و یدعو بالمرسوم یغفر له ذنوب خمسین سنة.(۱)
مستحب است در روز نوروز روزه گرفتن و خوانده چهار رکعت نماز بعد از نماز ظهر و عصر و بعد از نماز سجده کند و دعاء نماید خداوند گناهان پنجاه ساله او را مى‏آمرزد.

۲ـ و منها صوم یوم النیروز لما رواه الشیخ فی المصباح عن المعلى بن خنیس عن الصادق علیه السلام قال اذا کان یوم النیروز فاغتسل و البس انظف ثیابک و تطیب بالطیب طیبک و تکون ذلک الیوم صائماً(۲).
از جمله روزه‏هاى مستحب روزه روز نوروز است همچنانکه شیخ در مصباح از معلى ابن خنیس نقل نموده است امام صادق علیه السلام فرمود هنگامى که روز نوروز رسید پس غسلى بنما و پاکیزه‏ترین جامه‏هاى خود را بپوش و به بهترین بویها خود را خشبو گردان و در این روز روزه بگیر.

۳ـ و منها صوم النیروز لامر الصادق علیه السلام به و منها الصوم لقضاء الحاجة کما یظهر ممن تتبع الاخبار(۳).
از جمله روزه‏هاى مستحب روزه روز نوروز است بواسطه دستور امام صادق علیه السلام و از جمله روزه براى برآورده شدن حاجات است چنانچه از تتبع استفاده مى‏شود.

۴ـ و منها صوم یوم النیروز للمروى فی مصباح المتهجد(۴).

از جمله روزهائى که روزه‏اش مستحب است روزه عید نوروز است چنانچه در مصباح روایتى نقل شده است:

۵ـ کما یستفاد من النصوص ثبوت التأکد فی غیر ذلک (اى تأکد الصوم) کالنیروز من النصوص ثبوت التأکد فی غیر ذلک (اى تأکد الصوم) کالنیروز و اول یوم من المحرم و ثالثه و سابعه و التاسع و العشرین من ذى القعدة(۵).
چنانچه استفاده مى‏شود از روایت تأکید زیاد فرموده در مورد استحباب روزه در غیر از مواردى که ذکر شد مانند روزه عید نوروز و روزه اول محرم و سوم و هفتم و بییست و نهم ذى قعدة الحرام.

۶ـ اقسام الصوم اربعة نکتفی من هذا الفصل بذکر بعض المسائل اللتی هی مورد للخلاف. اقسام الصوم اربعة: واجب و ندب و مکروه و حرام. اما المندوب منه اقسام منها اول ذی الحجة، و منها یوم النیروز (۶).
روزه بر چهار قسم است و در این فصل اکتفاء مى‏نماییم به ذکر مسائلى که مورد اختلاف است روزه داراى چهار حکم است واجب و مستحب و مکروه و حرام اما روزه‏هاى مستحب اول آنها روز اول ذى الحجه است و دیگر روزه روز عید نوروز است.
قطعاً چنین مردان بزرگ و محققین جهان است که قرنهاست کتابها و تألیفاتشان در حوزه‏هاى علمیه تدریس مى‏شود و مورد مراجعه و استفاده مراجع و مجتهدین و محققین حاضر است فتوا دادنشان به استحباب غسل و نماز و روزه و دعاهاى مخصوص در روز عید نوروز بدون دلیل متقن و مستند و محکم نمى‏تواند باشد و همین فتاوا دلیل بر اعتبار و احترام و امتیاز عید نوروز در اسلام است.

استحباب خواندن چهار رکعت نماز در روز نوروز در گفتار فقهاء و مراجع بزرگ شیعه‏
۱ـ محمد ابن ادریس رحمه الله در سرائر نقل مى‏فرماید:
قال شیخنا ابو جعفر فی مختصر المصباح لیستحب صلوة اربع رکعات و شرح کیفیتها فی یوم النیروز الفرس.
شیخ طوسى در مختصر المصباح مى‏فرماید مستحب است چهار رکعت نماز در روز عید نوروز عجم خوانده شود.
و سپس کیفیت خواندن آن را بیان مى‏فرماید:
عن المعلى بن خنیس عن مولانا الصادق علیه السلام فی یوم النیروز قال: اذا کان یوم النیروز فاغتسل و البس انظف ثیابک و تطیب باطیب طیبک و تکون ذلک الیوم طائماً فاذا طلیت النوافل و الظهر و العصر فصل بعد ذلک اربع رکعات تقرأ فی اول رکعة فاتحة الکتاب و عشر مرات انا انزلناه فی لیلة القدر، و فی الثانیة فاتحة الکتاب و عشر مرات قل یا ایها الکافرون و فی الثالثة عشر مرات سورة التوحید و فی الرابعة عشر مرات معوذتین و تسجد بعد فراغک من الرکعات سجدة الشکر و تدعوا فیها یغفر لک ذنوب خمسین سنة.(۷)
از معلى ابن خنیس نقل مکند که امام صادق علیه السلام در مورد عید نوروز فرمودند: هنگامى که روز نوروز فرا رسید پس غسل بکن و بپوش پاکیزه‏ترین جامه‏هاى خود را و خود را به بهترین عطرها معطر گردان و در این روز روزه بگیر و همین که نماز نافله و ظهر وعصر را خواندى پس چهار رکعت نماز بخوان در رکعت اول بعد از سوره «حمد» ده مرتبه سوره «قدر» بخوان و در رکعت دوم بعد از سوره «حمد» ده مرتبه سوره «قل یا ایها الکافرون» را قرائت کن و در رکعت سوم ده مرتبه سوره مبارکه «توحید» را بخوان و در رکعت چهارم بعد از سوره «حمد» هر یک از معوذتین «سوره فلق و ناس» را ده مرتبه قرائت کن و سپس سر به سجده بگذار و سجده شکر به جا آور و براى آنچه از خدا مى‏خواهى دعا کن خداوند گناهان پنجاه ساله تو را مى‏آمرزد .

۲ـ در کتاب شریف المهذب مى‏فرماید:
و یستحب فیه الصیام و صلوة اربع رکعات بعد صلاة الظهرین و یسجد بعدها و یدعوا بالمرسوم یغفر له ذنوب خمسین سنه
(۸).
مستحب است در روز عید نوروز روزه گرفتن و خواندن چهار رکعت نماز بعد از نماز ظهر و عصر و سپس سجده به جاى آوردن و دعاء بطور معمول کردن که این عمل باعث آمرزش گناهان پنجاه ساله خواهد گردید.

۳ـ مرحوم شیخ بهایى در کتاب جامع عباسى صفحه ۷۸ مى‏فرماید:
بیست و چهارم نماز روز نوروز است و آن چهار رکعت است و سلام، در رکعت اول «فاتحة الکتاب» یک نوبت و «انا انزلناه» ده نوبت، در رکعت دوم بعد از «فاتحة الکتاب» ده نوبت« قل یا ایها الکافرون»، در رکعت سوم بعد از سوره «فاتحة الکتاب» ده نوبت سوره «قل هو الله احد»، در رکعت چهارم بعد از «فاتحة الکتاب» هر یک از «قل اعوذ برب الفلق» و «قل اعوذ برب الناس» را ده نوبت و بعد از سلام به سجده رود و این دعاء را در سجده بخواند:
اللهم صل على محمد و آل محمد الاوصیاء المرضیین و صل على جمیع انبیائک و رسولک افضل صلواتک و بارک علیهم بافضل برکاتک و صل على ارواحهم و اجسادهم اللهم بارک على محمد و آل محمدو بارک لنا فی یومنا هذا الذی فضلته و کرمته و شرفته و عظمت خطره اللهم بارک لی فیما انعمت به علی حتى لا اشکر احداً غیرک و وسع علی فی رزقی یا ذا الجلال و الاکرام.
و وقت این نماز بعد از اتمام نماز ظهر و عصر و نافله آن است که در اول وقت گذارده شود .

استحباب پوشیدن لباس نو و زیبا در روز نوروز در گفتار مجتهدین بزرگ شیعه‏
۱ـ در کتاب شریف وسائل الشیعه جلد ۲ صفحه ۴۲۸ و جلد ۲۸۸ ۵ و جلد ۷ صفحه ۳۴۶ بابى را عنوان فرموده به این نام: «باب استحباب البس انظف الثیاب فى النیروز» و در این باب روایتى نقل مى‏فرماید از امام صادق علیه السلام که حضرت فرمودند:
روز عید نوروز غسل بکن و زیباترین و پاکیزه‏ترین لباست را بپوش و بهترین و معطرترین عطرها را استعمال کن.

۲ـ در کتاب مصباح المتهجد صفحه ۵۹۱ از امام صادق(ع) نقل مى‏کند که حضرت فرمودند:
در روز نوروز غسل بنما و پاکیزه‏ترین لباست را بپوش و با خوشبوترین عطرها خود را خوشبو بگردان.

۳ـ در کتاب حدائق جلد ۴ صفحه ۲۱۲ مى‏فرماید:
اذا کان یوم النیروز فاغتسل و البس انظف ثیابک.
امام صادق(ع) فرمود همین که روز نوروز رسید پس غسل بکن و پاکیزه‏ترین لباست را بر تن کن.

۴ـ شیخ انصارى در کتاب شریف طهارة صفحه ۳۲۸ مى‏فرماید:
فاذا کان یوم النیروز فاغتسل و البس انظف ثیابک و تطیب باطیب طیبک.
همین که روز نوروز رسید پس غسل کن و پاکیزه‏ترین جامه‏هاى خود را بر تن کن و به بهترین و خوشبوترین بویها خود را خوشبو گردان.
مسلم است که پوشیدن لباس نو و پاکیزه همیشه و در همه جا لازم و جزء آداب اسلام است و اختصاص به عید نوروز ندارد. ولى فتوا دادن فقیه بزرگى مانند شیخ انصارى که افقه فقهاء در قرن اخیر است و کتب او در حوزه‏هاى علمیه تدریس و مورد مراجعه مراجع بزرگوار است . قطعاً دلیل بر امتیاز عید نوروز بر روزهاى دیگر است.

استحباب استعمال عطریات و خوشبو کردن خود در روز نوروز در گفتار مجتهدین بزرگ‏
۱ـ در جلد ۱۳ کتاب حدائق صفحة ۳۸۰ مى‏فرماید:
عن الصادق علیه السلام قال اذا کان یوم النیروز فاغتسل و البس انظف ثیابک و تطیب باطیب طیبک و تکون ذلک الیوم صائماً .. الحدیث.

۲ـ و در جلد ۴ حدائق صفحه ۲۱۲ همین روایت عیناً نقل گردیده است.

۳ـ در کتاب وسائل الشیعة جلد ۷ صفحه ۳۴۶ مى‏فرماید:
محمد ابن الحسن فی المصباح عن المعلى بن خنیس عن الصادق علیه السلام فی یوم النیروز اذا کان یوم النیروز فاغتسل و البس انظف ثیابک و تطیب باطیب طیبک و تکون ذالک الیوم طائما .

۴ـ در کتاب شریف المتهجد مى‏فرماید:
روى المعلى بن خنیس عن مولانا الصادق علیه السلام فی یوم النیروز قال: اذا کان یوم النیروز فاغتسل و البس انظف ثیابک و تطیب باطیب طیبک.
معلى بن خنیس از امام جعفر صادق علیه السلام روایت کرده که حضرت فرمودند: هنگامى که عید نوروز فرا رسید پس غسل کن و پاکیزه‏ترین لباس خود را بپوش و به بهترین بوى‏ها خود را معطر ساز.

پی‌نوشت ها
۱- المهذب: ج ۱ / .۱۹۱
۲- الحدائق: ج ۱۳ / ص .۳۸
۳- کشف الغطاء: ص .۳۲۴
۴- المستند: ج ۲ / ص .۱۴۴
۵- جواهر الکلام: ج ۱۷ / ص .۱۱۳
۶- المستند: ج ۱۷ / ص .۲۹۹
۷- مصباح المتهجد: ص .۵۹۱
۸- المهذب: ج ۱ / ص .۱۹۱